Σοκολάτα ... Το "Φαγητό των Θεών"

Σοκολάτα ... Το όνομά της έχει συνδυαστεί κυρίως με τις βλαβερές σε σχέση με την υγεία ιδιότητές της, παρ'όλα αυτά τις τελευταίες δεκαετίες αποκαλύπτονται όλο και περισσότερα οφέλη από την κατανάλωσή της. Η αλήθεια είναι πως όντως η συχνή κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα βλαβερή μακροχρόνια, αυτό όμως ισχύει για όλα τα είδη σοκολάτας στον ίδιο βαθμό? Ή υπάρχει κάποιο είδος σοκολάτας που να μπορεί να δράσει προστατευτικά, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων ασθενειών?

Η λέξη "Σοκολάτα" έχει τις ρίζες της στο "Xocalati" (Μεταφράζεται σε "πικρό νερό"), μια λέξη προερχόμενη από τους Αζτέκους, οι οποίοι την χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή ενός ποτού. Την πρώτη ύλη για τη σοκολάτα αποτελεί το κακάο ή κακάο, Ο καρπός του δέντρου Theobroma cacao ή κακαόδεντρο (Theobroma = φαγητό των θεών). Το κακαόδεντρο πρωτοκαλλιεργήθηκε στη Ν. Αμερική από τη φυλή Olmecs, Τους πρώτους κατοίκους του σημερινού Μεξικού, το 1500 π.Χ. Εκτός από τη χρήση του στην μαγειρική, το κακάο χρησιμοποιήθηκε και ως νόμισμα στην Κεντρική Αμερική πρίν από την άφιξη των Ισπανών.

Σήμερα, το 70% της καλλιέργειας κακαόδεντρων βρίσκεται στη Δυτική Αφρική, κυρίως στην Ακτή Ελεφαντοστού και στη Γκάνα. Υπάρχουν τρεις κύριες ποικιλίες κακάο - Forastero Criollo και Trinitario, Από τις οποίες η πρώτη είναι η πιο διαδεδομένη (95%). Οι σπόροι μπορεί να υποστούν επεξεργασία με διάφορους τρόπους για να παραχθούν τα διάφορα είδη σοκολάτας, με τα κυριότερα να αφορούν την μαύρη, τη λευκή και τη σοκολάτα γάλακτος. Στην μαύρη σοκολάτα, η οποία περιέχει ελάχιστο ή καθόλου γάλα, έχουν αποδοθεί οι ωφέλιμες επιδράσεις της σοκολάτας στον άνθρωπο για τις οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω και όχι στη σοκολάτα γάλακτος ή την λευκή.

Το κακάο και η μαύρη σοκολάτα περιέχουν μεγάλα ποσά φλαβονοειδών, Ειδικά της επικατεχίνης, Καθώς και άλλες ουσίες όπως ξανθίνες (Θεοβρωμίνη, θεοφυλλίνη, καφεϊνη), αμινοξέα (Τρυπτοφάνη, αργινίνη, φαινυλαλανίνη), ντοπαμίνη και σεροτονίνη. Το μεγάλο ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις ιδιότητες των φλαβονοειδών που μεταξύ άλλων:

Ασκούν αντιφλεγμονώδη και αντιθρομβωτική δράση.
Έχουν την ικανότητα να μειώνουν την ολική (συνολικά) και την LDL-κακή χοληστερόλη, ενώ παράλληλα αυξάνουν την HDL-καλή χοληστερόλη, δρουν δηλαδή καρδιοπροστατευτικά.
Διεγείρουν την παραγωγή ενός ισχυρού αγγειοδιασταλτικού παράγοντα, του μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ), και άρα έχουν την ικανότητα να προκαλούν έμμεσα την μείωση της αρτηριακής πίεσης.

Τα πιο πάνω έχουν επιβεβαιωθεί σε αρκετές μελέτες για χρονικό διάστημα όμως που δεν ξεπέρασε τις 18 βδομάδες σε καμία μελέτη. Μάλιστα οι περισσότερες μελέτες αναφέρονται στις βραχυπρόθεσμες επιδράσεις των φλαβονοειδών παρά στις μακροπρόθεσμες. Έχει επίσης αναφερθεί η κατά 17% περίπου μείωση της πιθανότητας εμφάνισης Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου (ΑΕΕ)* καθώς και η βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας σε ασθενείς με Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια**.

Γιατί όμως καρδιοπροστατευτική λειτουργία έχει η μαύρη και όχι η λευκή σοκολάτα ή η σοκολάτα γάλακτος?

Η λευκή σοκολάτα και η σοκολάτα γάλακτος περιέχουν πολύ χαμηλότερα ποσά φλαβονοειδών σε σχέση με την μαύρη σοκολάτα.
Επίσης, περιέχουν επεξεργασμένες μορφές κακάο και είναι γνωστό ότι η ευεργετική δράση των φλαβονοειδών χάνεται με την επεξεργασία του κακάο.
Το γάλα της λευκής σοκολάτας και της σοκολάτας γάλακτος αναστέλλει την απορρόφηση των φλαβονοειδών.

Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε για τις μακροπρόθεσμες καρδιοπροστατευτικές επιδράσεις της μαύρης σοκολάτας?

Για να απαντηθεί το πιο πάνω ερώτημα θα έπρεπε στην ιδανική περίπτωση να παρακολουθούνται άτομα με συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία θα κατανάλωναν καθημερινά κάποιο ποσό μαύρης σοκολάτας για χρονικό διάστημα κάποιων ετών. Αυτό όμως θα σήμαινε προσφορά αρκετών θερμίδων και αύξηση του γλυκαιμικού φορτίου, προδιαθέτωντας με αυτό τον τρόπο στην αύξηση του σωματικού τους βάρους.

Ένας άλλος τρόπος υπολογισμού των μακροπρόθεμων επιδράσεων της μαύρης σοκολάτας είναι αυτός τον οποίο χρησιμοποίησαν στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης και αφορά στη χρήση του μαθηματικού μοντέλου Markov. Βρέθηκε πως η κατανάλωση 100 γρ. μαύρης σοκολάτας επι καθημερινής βάσης σε άτομα με Μεταβολικό σύνδρομο*** Θα μπορούσε να μειώσει την εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων κατά 85 ανα 10000 πληθυσμό σε χρονικό διάστημα 10 ετών, και άρα η μαύρη σοκολάτα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την πρόληψη τέτοιων επεισοδίων, με την προϋπόθεση αυτή να αποτελείται τουλάχιστον από 60% σε κακάο. Η μακροχρόνια κατανάλωση της βέβαια θα απαιτούσε τροποποίηση της δίαιτας του ατόμου καθώς ακόμη και η μαύρη σοκολάτα περιέχει σημαντικά ποσά ζάχαρης, ενώ σημαντικό αποτελεί το γεγονός του ότι σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστάται η προληπτική για καρδιαγγειακές παθήσεις φαρμακευτική αγωγή αλλά μάλλον συμπληρώνεται από την κατανάλωση μαύρης σοκολάτας .

*Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ): Είναι ο ξαφνικός θάνατος εγκεφαλικών κυττάρων σε ορισμένη περιοχή του εγκεφάλου που οφείλεται σε ανεπαρκή αιμάτωση, συνήθως λόγω απόφραξης του αγγείου που αιματώνει τη συγκεκριμένη περιοχή.

**Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια: (Ή απλά "Καρδιακή Ανεπάρκεια") η καρδιά έχει χάσει την ικανότητα να αντλεί αίμα ανάλογα με τις μεταβολικές ανάγκες του οργανισμού, με αποτέλεσμα τα όργανα να μην λαμβάνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο και να υπολειτουργούν.

***Μεταβολικό Σύνδρομο: Ορίζεται ως ένα σύνολο από παράγοντες κινδύνου που δρώντας ανεξάρτητα αλλά και με την μεταξύ τους αλληλεπίδραση αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων (κυρίως στεφανιαίας νόσου, αλλά και καρδιακής ανεπάρκειας, στένωσης αορτής και Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων), Σακχαρώδους Διαβήτη, Λιπώδους διήθησης ήπατος του, Αποφρακτικής άπνοιας του ύπνου και διάφορα είδη καρκίνων (μαστού, παχέος εντέρου, χοληδόχου κύστης, νεφρών). Υπολογίζεται ότι το 25% του γενικού πληθυσμού ανταποκρίνεται στα κριτήρια της IDF (Διεθνής Ομοσπονδία για το Διαβήτη) για Μεταβολικό σύνδρομο.

πηγή